อาการแพ้ท้องมีโอกาสเกิดขึ้นได้สูงในคุณแม่อายุครรภ์ 4-6 สัปดาห์แรก และมีโอกาสเกิดขึ้นได้สูงเป็นพิเศษสำหรับคุณแม่ที่ตั้งครรภ์ลูกคนแรก โดยที่อาการแพ้ท้องมีหลายอาการ เช่น คลื่นไส้อยากอาเจียน เวียนศีรษะ รู้สึกแสบลิ้นปี่ เหม็นกลิ่นต่าง ๆ เช่น กลิ่นอาหาร เป็นต้น และเมื่อคุณแม่อายุครรภ์เกิน 3 เดือนขึ้นไปอาการเหล่านี้จะค่อย ๆ ดีขึ้นเอง
การแพทย์แผนจีนอธิบายสาเหตุของอาการแพ้ท้องอย่างไร ?
สาเหตุสำคัญ คือ กลไกชี่ของกระเพาะอาหารวิ่งสวนทางขึ้นด้านบน ซึ่งปกติชี่ของกระเพาะอาหารควรจะวิ่งลงด้านล่าง เมื่อวิ่งกลับทิศจะส่งผลให้เกิดอาการคลื่นไส้อาเจียนได้ โดยปัจจัยที่ทำให้ชี่ของกระเพาะอาหารวิ่งสวนขึ้นบนเกิดจาก
- ม้ามและกระเพาะอาหารพร่อง : เมื่อตั้งครรภ์และคุณแม่ไม่มีประจำเดือน เลือดในร่างกายไม่สามารถระบายออกเป็นประจำเดือนได้ ดังนั้น เลือดและชี่ไปสะสมที่ ชงม่าย ( 冲脉) เพื่อบำรุงทารกในครรภ์ เมื่อชงชี่（冲气）ในชงม่ายเติมเต็ม ชงชี่จึงวิ่งสวนขึ้นด้านบน กระทบการทำงานของกระเพาะอาหาร ถ้ากระเพาะอาหารอ่อนแอ ชงชี่ที่วิ่งสวนขึ้นด้านบนจะทำให้การทำงานของกระเพาะอาหารแปรปรวน ชี่ของกระเพาะอาหารที่ควรวิ่งลงล่างผิดปกติ ส่งผลให้เกิดอาการพะอืดพะอม แพ้ท้อง แต่ถ้าม้ามพร่องจนเกิดความชื้นขึ้นในร่างกาย ชงชี่และความชื้นรวมตัวกันและวิ่งสวนขึ้นด้านบน ทำให้เกิดอาการพะอืดพะอมเช่นกัน
- ตับและกระเพาะอาหารทำงานไม่สอดคล้องกัน : หลังตั้งครรภ์ เลือดและสารอิน（阴血）ไปรวมตัวกันที่มดลูกเพื่อบำรุงทารกในครรภ์ ชงม่ายมีชี่ไปสะสมจนเต็ม ในทฤษฎีการแพทย์แผนจีนได้บันทึกไว้ว่า ตับมีหน้าในการเก็บกักเลือด เมื่อเลือดไปเลี้ยงในครรภ์จนหมด ทำให้เลือดในตับไม่เพียงพอ ชี่ตับจึงมีมาก หากเดิมทีเป็นคนอารมณ์ฉุนเฉียวง่าย ก็จะกระทบการทำงานของตับ จนชี่ตับยิ่งมีมากขึ้น ขณะเดียวกันเส้นลมปราณตับมีความเกี่ยวข้องกับกระเพาะอาหารและกะบังลม เมื่อชงชี่และไฟจากตับวิ่งสวนขึ้นไปทำลายกระเพาะอาหาร ส่งผลให้การทำงานของกระเพาะอาหารแปรปรวน ชี่ของกระเพาะอาหารที่ควรวิ่งลงล่างจึงผิดปกติ ทำให้เกิดอาการพะอืดพะอม แพ้ท้อง
ตำรับยาจีนที่รักษาอาการแพ้ท้องจะมีหลายตำรับด้วยกัน ซึ่งการเลือกใช้ตำรับยาไหนขึ้นอยู่กับว่าคุณแม่มีอาการแพ้ท้องเนื่องจากสาเหตุใด
ตัวอย่างเช่น ตำรับเซียงซาลิ่วจวินจื่อทัง（香砂六君子汤）ตำรับยานี้มักใช้กับคุณแม่ที่อยู่ในกลุ่มอาการม้ามและกระเพาะพร่อง ในตำรับปะกอบด้วยตัวยา เช่น
- เหรินเซิง（人参）ไป๋จู๋（白术）ฝูหลิง（茯苓）กันเฉ่า（甘草）ต้าเจ่า（大枣）มีสรรพคุณช่วยบำรุงม้ามและกระเพาะอาหาร บำรุงชี่ ปรับสมดุลการทำงานของกระเพาะอาหาร
- เซิงเจียง（生姜）ปั้นเซี่ย（半夏）มีสรรพคุณช่วยดึงชี่ของกระเพาะอาหารลงล่าง แก้อาการพะอืดพะอม แพ้ท้อง
- ซาเหริน（砂仁）เฉินผี（陈皮）มู่เซียง（木香）มีสรรพคุณช่วยปรับสมดุลของชี่ให้ไหลเวียนเป็นปกติ
ดังนั้น ตำรับเซียงซาลิ่วจุนจื่อ นอกจากจะช่วยแก้อาการพะอืดพะอมได้แล้ว ยังช่วยบำรุงม้ามและกระเพาะอาหารอีกด้วย
นอกจากตำรับยาที่กล่าวไปข้างต้นแล้ว ยังมีหลายตำรับยาที่สามารถแก้อาการแพ้ท้องได้ เช่น กุยจือทัง（桂枝汤）เจียเว่ยเวิ่นตั๋งต่านทัง（加味温胆汤）เป็นต้น
ยาสมุนไพรจีนมีประวัติมาอย่างยาวนานกว่า 5000 ปี ในการรักษาอาการแพ้ท้องได้อย่างมีประสิทธิผล ทั้งยังปลอดภัยกับทารกในครรภ์ ทั้งนี้ทั้งนั้นต้องอยู่ภายใต้การดูแลจากแพทย์แผนจีนที่มีใบประกอบโรคศิลปะที่ถูกต้อง
- สอบถามข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่ “ทีมหมอจีน” โทร 02 223 1111
- แผนกอายุรกรรมนรีเวช 妇科 (Internal TCM of Gynecology)
- เปิดทำการทุกวัน (ยกเว้นวันหยุดนักขัตฤกษ์) ตั้งแต่เวลา 08:00 – 16:00 น.
- LINE OA: @huachiewtcm
- Facebook: หัวเฉียวแพทย์แผนจีนกรุงเทพ Huachiew TCM Clinic