ในหลายพื้นที่ของประเทศไทย ตั้งแต่แนวชายป่าภาคตะวันออก ภาคตะวันตก ไปจนถึงภาคเหนือ ปัญหาช้างป่าบุกรุกชุมชนยังคงเป็นประเด็นใหญ่ระดับประเทศที่สร้างความเสี่ยงต่อชีวิต ความปลอดภัย และทรัพย์สินของประชาชนมาอย่างต่อเนื่อง โดยมีแนวโน้มรุนแรงขึ้นจากทั้งจำนวนประชากรช้างป่าที่เพิ่มขึ้นและการขยายตัวของพื้นที่ชุมชนเข้าใกล้ป่ามากขึ้น ขณะที่วิธีป้องกันแบบเดิม เช่น การลาดตระเวนและการแจ้งเหตุด้วยคน ยังไม่สามารถรับมือได้อย่างทันต่อสถานการณ์ในหลายพื้นที่
จากปัญหาดังกล่าวนำมาสู่การต่อยอดนวัตกรรมผ่านโครงการ Samsung Solve for Tomorrow โดยผลงานของ ทีมมะพร้าว ผู้ชนะเลิศประจำปี 2567 ซึ่งพัฒนาระบบ AI ตรวจจับช้างป่าและสภาพอากาศเพื่อช่วยป้องกันและแจ้งเตือนชุมชนได้อย่างทันท่วงที ซัมซุงในฐานะผู้นำด้านเทคโนโลยีเดินหน้าสนับสนุนพลังความคิดของเยาวชนไทยผ่านโครงการดังกล่าว เพื่อให้ไอเดียจากห้องเรียนเติบโตเป็นนวัตกรรมที่แก้ปัญหาสังคมได้จริง โดยหนึ่งในความสำเร็จที่เห็นผลชัดเจนคือผลงานของทีมมะพร้าว ซึ่งปัจจุบันถูกนำไปติดตั้งและใช้งานจริงในชุมชน สะท้อนบทบาทของซัมซุงในการผลักดันเยาวชนให้สร้างการเปลี่ยนแปลงอย่างยั่งยืนให้กับประเทศ
เปลี่ยนโจทย์ปัญหาชุมชนให้เป็นนวัตกรรมที่เพิ่มความปลอดภัยให้คนในพื้นที่
นายอดุลย์วิชญ์ ขจิตตานนท์ เล่าถึงจุดเริ่มต้นของการพัฒนานวัตกรรม “AI ป้องกันช้างป่า” ทีมมะพร้าวเปิดเผยว่า แรงบันดาลใจทั้งหมดเกิดจากปัญหาที่เผชิญอยู่จริงในพื้นที่วังจันทร์วัลเลย์ ซึ่งประสบเหตุช้างป่าบุกรุกชุมชนเป็นประจำ แนวทางป้องกันแบบเดิม เช่น การลาดตระเวน หรือการเฝ้าระวังด้วยคน ไม่สามารถตอบสนองได้ทันต่อสถานการณ์ จึงเกิดไอเดียในการนำเทคโนโลยี AI มาช่วยตรวจจับและแจ้งเตือนล่วงหน้าเพื่อเพิ่มความปลอดภัยให้ชุมชน
คำอธิบายสัญลักษณ์ใต้ภาพ
- สีแดง =เส้นทางที่ช้างป่าใช้เป็นทางผ่านบ่อยครั้ง
- สีเหลือง =พื้นที่อาศัยช้างป่า
ทีมมะพร้าวเล่าถึงเส้นทางพัฒนานวัตกรรม AI ป้องกันช้างป่า ตั้งแต่การฝึกโมเดลด้วยภาพช้างกว่า 900 ภาพ การออกแบบระบบแจ้งเตือน ไปจนถึงการนำเทคโนโลยีหรืออุปกรณ์ต้นแบบขึ้นเวทีประกวด และการพัฒนาต่อเพื่อใช้งานจริงในพื้นที่จังหวัดระยอง พร้อมยอมรับว่าความท้าทายสำคัญคือข้อจำกัดด้านพลังงานและสัญญาณของอินเทอร์เน็ตในป่า ที่ทำให้ต้องเลือกใช้กล้องโซลาร์เซลล์และระบบสื่อสารผ่านซิมมือถือ ซึ่งมีต้นทุนค่อนข้างสูง อีกทั้งพื้นที่ที่ค่อนข้างกว้าง หากจะป้องกันได้ทั้งแนวป่าต้องใช้กล้องจำนวนมาก ซึ่งต้องใช้งบประมาณและการสนับสนุนเพิ่มเติม
สำหรับแผนในอนาคต ทีมมะพร้าวตั้งใจอยากขยายการติดตั้งให้ครอบคลุมแนวชายป่าทั้งหมด เพื่อสร้างเป็น “แนวป้องกันเสมือน” ที่มีประสิทธิภาพ ควบคู่กับการต่อยอดระบบ AI ให้สามารถเชื่อมต่อกับกล้องวงจรปิดที่มีอยู่เดิมในชุมชน เพื่อลดต้นทุนและเพิ่มความครอบคลุมได้รวดเร็วยิ่งขึ้น พร้อมทั้งเดินหน้าสร้างความร่วมมือกับหน่วยงานในพื้นที่ เช่น โครงการ EECi และกรมป่าไม้ เพื่อผลักดันการขยายผลของนวัตกรรมในระยะต่อไป
เจาะลึกนวัตกรรม AI ป้องกันช้างป่า และความสำเร็จที่เกิดขึ้นจริง
นวัตกรรมของทีมมะพร้าวประกอบด้วย 3 ส่วนหลัก ได้แก่
- ระบบถ่ายภาพและส่งข้อมูล: ติดตั้งกล้องในพื้นที่ที่คาดว่าช้างป่าจะเดินผ่าน เพื่อจับภาพและส่งข้อมูลเข้าสู่ระบบแบบต่อเนื่อง โดยเป็นพื้นที่รอยต่อระหว่างป่าและชุมชน
- ระบบวิเคราะห์ด้วย AI: ภาพจากกล้องจะถูกส่งเข้าสู่ระบบ AI ที่ทีมพัฒนาขึ้นเอง โดยผ่านการเรียนรู้จากภาพช้างจำนวนมาก ทำให้สามารถวิเคราะห์และตรวจจับช้างป่าได้อย่างแม่นยำในเวลาเกือบเรียลไทม์
- ระบบแจ้งเตือนอัตโนมัติ: หาก AI ตรวจพบช้าง ระบบจะส่งภาพ ตำแหน่ง และเวลาไปยังแอปพลิเคชันบนมือถือของชาวบ้านและเจ้าหน้าที่ทันที จากเดิมที่ใช้ LINE Notify ทีมมะพร้าวและซัมซุงได้พัฒนาระบบเป็นแอปพลิเคชันของตัวเองเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพและฟังก์ชันการใช้งาน
ปัจจุบันมีการติดตั้งกล้อง 5 – 6 จุด บริเวณแนวเขตระหว่างป่ากับชุมชนในพื้นที่วังจันทร์วัลเลย์ จังหวัดระยอง ซึ่งเป็นเส้นทางที่ช้างป่าเดินผ่านบ่อยครั้ง โดยผลลัพธ์หลังจากติดตั้งพบว่า ช่วยลดความเสี่ยงจากการเผชิญหน้าระหว่างคนกับช้าง ลดความเสียหายทางการเกษตร และเพิ่มความปลอดภัยให้กับชุมชนโดยได้รับเสียงตอบรับที่ดี พร้อมความต้องการให้ขยายผลการติดตั้งในอนาคต
โครงการ Samsung Solve for Tomorrow ไม่ได้มอบเพียงทุนการศึกษาหรืออุปกรณ์เทคโนโลยีเท่านั้น แต่ยังมอบคำปรึกษาเชิงเทคนิคการพัฒนาทักษะนำเสนอ (Pitching) การสร้างโมเดลธุรกิจ รวมถึงสนับสนุนการลงพื้นที่จริงเพื่อให้เยาวชนได้ต่อยอดนวัตกรรมสู่การใช้งานได้จริง ซัมซุงเชื่อมั่นว่าการส่งเสริมทักษะด้านเทคโนโลยีให้เยาวชนไทยคือกุญแจสำคัญในการสร้างการเปลี่ยนแปลงเชิงบวกให้กับสังคม และพร้อมเดินหน้าสนับสนุนให้ผลงานนวัตกรรมจากเยาวชนสามารถแก้ปัญหาในชุมชนได้อย่างยั่งยืน
ซัมซุงมีแผนผลักดันผลงานนวัตกรรมจากเยาวชนให้สามารถนำไปใช้จริงได้ในพื้นที่ต่าง ๆ อย่างต่อเนื่อง พร้อมสนับสนุนการพัฒนาของ “ทีมมะพร้าว” ในการขยายพื้นที่ติดตั้งระบบป้องกันช้างป่า และร่วมสร้างความปลอดภัยให้กับชุมชนรอบป่า ผู้สนใจสามารถติดตามความคืบหน้าและความสำเร็จของเยาวชนทีมมะพร้าวได้ผ่านช่องทางของซัมซุงตลอดปี