ในยุคที่เด็กมัธยมใช้โซเชียลมีเดียเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตประจำวัน สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล (สคส.) เดินหน้าโรดโชว์ “PDPC SCHOOL TOUR” ต่อเนื่องจากโรงเรียนสาธิตมหาวิทยาลัยรามคำแหง สู่โรงเรียนเซนต์คาเบรียล ชูเวทีบรรยายหัวข้อ “ปกป้องข้อมูลส่วนบุคคล เริ่มต้นได้จากตัวเรา การใช้โซเชียลให้ปลอดภัย” ชวนเยาวชน ม.ปลาย มองโลกออนไลน์ด้วยมุมใหม่ เห็นคุณค่าของข้อมูลส่วนบุคคล และรู้เท่าทันความเสี่ยงบนโซเชียลที่อยู่ใกล้ตัว
ผลสำรวจการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศและการสื่อสารของเด็กและเยาวชนไทยปี 2567 ระบุว่า เด็กและเยาวชนอายุ 6–24 ปี ใช้อินเทอร์เน็ตแล้วถึงร้อยละ 98.2 สะท้อนว่าการออนไลน์แทบกลายเป็นสภาพแวดล้อมของคนรุ่นใหม่ ขณะที่รายงานด้านสุขภาพและพฤติกรรมดิจิทัล ชี้ว่ากลุ่มวัยเรียนและเยาวชนเป็นหนึ่งในกลุ่มที่ใช้เวลาอยู่หน้าจอสูงที่สุด ทุกการโพสต์ แชร์ คอมเมนต์ จึงไม่ใช่แค่กิจกรรมฆ่าเวลา แต่เป็นการทิ้ง “ข้อมูลส่วนบุคคล” ไว้บนหน้าจอ
ท่ามกลางบริบทดังกล่าว สคส. จึงออกแบบโครงการ “PDPC SCHOOL TOUR” ให้เป็นเวทีสำหรับโรงเรียนมัธยม เพื่อพูดคุยกับเยาวชนถึงสิทธิในข้อมูลส่วนบุคคลของตนเอง และความรับผิดชอบต่อข้อมูลของผู้อื่น โดยโครงการในครั้งนี้ จัดขึ้นที่ “โรงเรียนเซนต์คาเบรียล” ซึ่งมีนักเรียนจำนวนมากที่โตมาพร้อมกับโลกโซเชียลในทุกมิติ ทั้งการเรียน การเล่นเกม การติดตามคอนเทนต์ ไปจนถึงการสร้างตัวตนและเครือข่ายเพื่อนฝูง
พ.ต.อ. สุรพงศ์ เปล่งขำ เลขาธิการคณะกรรมการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล กล่าวในช่วงบรรยายเพื่อชวนให้นักเรียน ม.ปลาย มองโลกออนไลน์ในมุมใหม่ว่า “ทุกครั้งที่เราโพสต์รูปเพื่อน แคปหน้าจอแชต แชร์ลิงก์ หรือกรอกข้อมูลต่าง ๆ เรากำลัง ‘เปิดเผย’ ข้อมูลบางอย่างของตัวเองและผู้อื่นเสมอ ข้อมูลนั้นมีตั้งแต่ชื่อ-นามสกุล ใบหน้า เสียง คลิปวิดีโอ ไปจนถึงประวัติการติดต่อ ซึ่งล้วนเป็นข้อมูลที่อาจถูกนำไปใช้ผิดวัตถุประสงค์ได้ หากตกไปอยู่ในมือของผู้ไม่หวังดี”
อีกทั้งกิจกรรม PDPC SCHOOL TOUR ยังมีการให้ความรู้เชิงกฎหมายเรื่อง พ.ร.บ. คุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล พ.ศ. 2562 หรือ PDPA โดยเน้นให้เด็กเข้าใจ “สิทธิ” ที่ตนเองมีในการปกป้องข้อมูล และ “หน้าที่” ที่ต้องไม่ละเมิดสิทธิข้อมูลของเพื่อนหรือผู้อื่น พร้อมยกตัวอย่างกรณีข้อมูลรั่วไหลจากการใช้โซเชียลในชีวิตประจำวันของเยาวชน เพื่อให้นักเรียนเห็นภาพผลกระทบจริง รวมถึงมีกิจกรรมจากทีมวิทยากรของ สคส. และมาสคอต “น้องซีโร่” มาร่วมเป็นสื่อกลางช่วยอธิบายให้เห็นภาพว่าการดูแลข้อมูลของตัวเองเป็นเรื่องที่ทุกคนสามารถลงมือทำทันทีในชีวิตประจำวัน
อีกด้านหนึ่ง ภัยออนไลน์ที่เยาวชนเผชิญอยู่ก็เริ่มชัดเจนขึ้น จากผลสำรวจด้านภัยออนไลน์ล่าสุดในกลุ่มเด็กและเยาวชนไทย พบว่า เด็กถูกกลั่นแกล้งบนโลกออนไลน์ สูงถึงร้อยละ 55.3 เล่นพนันออนไลน์ร้อยละ 43.6 และถูกล่อลวงทางเพศผ่านสื่อออนไลน์ร้อยละ 12 สะท้อนว่า ช่องว่างเล็ก ๆ ระหว่างการ “เล่นโซเชียลเพื่อความบันเทิง” กับการ “กลายเป็นเหยื่อออนไลน์” สามารถเกิดขึ้นได้กับเด็กทุกคน หากขาดความรู้เท่าทัน
พ.ต.อ. สุรพงศ์ เปล่งขำ กล่าวสรุปว่า เยาวชนคือกลุ่มแรก ๆ ที่อยู่หน้าด่านของการเปลี่ยนผ่านทางเทคโนโลยี และเป็นกลุ่มที่ใช้ชีวิตส่วนใหญ่บนโลกออนไลน์ แต่หลายครั้งกลับมองข้ามเรื่อง “สิทธิในข้อมูลส่วนบุคคล” โครงการนี้จึงมุ่งหมายให้เด็ก ๆ เข้าใจว่า ข้อมูลของตัวเองมีคุณค่าและควรได้รับการปกป้อง ไม่ว่าจะเป็นในห้องเรียน กลุ่มเพื่อน หรือบนแพลตฟอร์มโซเชียลใด ๆ ควบคู่ไปกับการสร้างวัฒนธรรมที่เคารพข้อมูลของผู้อื่น เพื่อให้สังคมไทยพัฒนาสู่การใช้ข้อมูลส่วนบุคคลอย่างรอบคอบ ปลอดภัย และมีความรับผิดชอบมากขึ้นในระยะยาว
ทั้งนี้ สคส. เน้นย้ำถึงความสำคัญของการมีส่วนร่วมจากทุกภาคส่วน โดยเฉพาะ “เด็ก เยาวชน ครู และผู้ปกครอง” ที่ต้องร่วมกันสร้างภูมิคุ้มกันด้านข้อมูลส่วนบุคคลในทุกมิติ ตั้งแต่การรู้เท่าทันภัยบนโลกออนไลน์ การใช้เทคโนโลยีอย่างมีสติ ไปจนถึงการปลูกฝังวัฒนธรรมการเคารพสิทธิข้อมูลของผู้อื่น เพื่อให้สังคมไทยก้าวสู่การใช้ข้อมูลส่วนบุคคลอย่างปลอดภัยและยั่งยืน
สามารถติดตามความรู้ ข่าวสาร และคำแนะนำเกี่ยวกับการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล ได้ทาง www.pdpc.or.th , Facebook : สำนักงานคณะกรรมการคุ้มครองข้อมูลส่วนบุคคล – สคส หรือโทรศัพท์ 02 1118800
