นายไพฑูรย์ สีลาพัฒน์ ผู้อำนวยการสำนักงานเศรษฐกิจการเกษตรที่ 9 สงขลา (สศท.9) สำนักงานเศรษฐกิจการเกษตร (สศก.) เปิดเผยถึงสถานการณ์การผลิต “ส้มโอหอมควนลัง” จังหวัดสงขลา นับเป็นอีกหนึ่งพืชเศรษฐกิจที่สำคัญ สร้างชื่อเสียงให้กับจังหวัดมายาวนาน แหล่งปลูกส่วนใหญ่อยู่ที่ตำบลควนลัง อำเภอหาดใหญ่ โดยในปี 2568 (ข้อมูลของสำนักงานเกษตรอำเภอหาดใหญ่ ณ เดือนสิงหาคม 2568) คาดว่า มีเนื้อที่ยืนต้นอยู่ที่ 98 ไร่ จากพื้นที่รวมทั้งหมดในอำเภอหาดใหญ่ 138 ไร่ ผลผลิตรวม 215.60 ตัน ซึ่งส้มโอหอมควนลังปลูกอยู่บริเวณที่ราบลุ่มน้ำในเขตเมืองควนลัง ใกล้ลำคลอง ที่มีตะกอนมีแร่ธาตุอาหารพืชทับถม จึงมีความอุดมสมบูรณ์ ส่งผลให้ส้มโอหอมควนลังมีรสชาติหวานอมเปรี้ยว เนื้อผลนิ่ม ฉ่ำ เปลือกมีกลิ่นหอมพิเศษเป็นเอกลักษณ์แตกต่างจากส้มโอที่ปลูกต่างพื้นที่ ได้รับการขึ้นทะเบียนสิ่งบ่งชี้ทางภูมิศาสตร์ (Geographical Indication: GI) จากกรมทรัพย์สินทางปัญญา เมื่อวันที่ 29 มิถุนายน 2560
จากการติดตามของ สศท.9 พบว่า ส้มโอหอมควนลัง ตำบลควนลัง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ได้จัดตั้งเป็นวิสาหกิจชุมชนส้มโอหอมควนลัง เมื่อปี 2567 และมีการจัดตั้งกลุ่มส่งเสริมอาชีพผู้ปลูกส้มโอหอมควนลัง โดยมีนายสุทิน สุวรรณมาลา เป็นประธานกลุ่ม มีสมาชิกทั้งหมด 55 ราย สำหรับพื้นที่ 1 ไร่ สามารถปลูกส้มโอได้ประมาณ 25 – 35 ต้น ใช้เวลาปลูกดูแล 2 – 3 ปี ก็จะเริ่มให้ผลผลิต ซึ่งในปีแรก ๆ จะได้ผลผลิตไม่มาก แต่พอเข้าปีที่ 4 ต้นส้มโอจะเจริญเติบโตสมบูรณ์เต็มที่ และสามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ถึงประมาณ 20 – 25 ปี หากบำรุงดูแลต้นดีจะให้ผลผลิตเฉลี่ย 100 ผล/ต้น หรือ ประมาณ 3,500 กิโลกรัม/ไร่/ปี สำหรับระยะเวลาเก็บผลผลิตที่เหมาะสม คือ ช่วงเดือนตุลาคม – พฤศจิกายน โดยสังเกตจากผิวผลส้มโอจะเปลี่ยนเป็นสีเขียวอมเหลือง เนื้อผล สีชมพูเข้ม แดง น้ำหนักผลที่ได้มาตรฐาน ประมาณ 1.2 – 1.5 กิโลกรัม/ผล ราคาขายส้มโอควนลังมีความหลากหลายขึ้นอยู่กับขนาดและฤดูกาล โดยทั่วไปราคาอยู่ระหว่าง 60 – 80 บาท/กิโลกรัม หรือขายเป็นผล ราคาเฉลี่ย 50 – 100 บาท/ผล นอกจากนี้ ธรรมชาติของส้มโอพันธุ์นี้จะไม่มีเมล็ด ดังนั้น การขยายพันธุ์จึงต้องใช้วิธีตอนกิ่งเท่านั้น ซึ่งถือเป็นเรื่องดีเพราะทำให้ได้ต้นพันธุ์ที่สมบูรณ์ไม่ผิดเพี้ยน หรือกลายพันธุ์ โดยจะจำหน่ายในราคา 120 – 150 บาท/กิ่ง ด้านการจำหน่ายผลผลิตส่วนใหญ่ร้อยละ 70 เกษตรกรจำหน่ายที่หน้าสวน หน้าร้าน ในพื้นที่ หรือตามยอดออเดอร์ของลูกค้า ซึ่งมีทั้งลูกค้าประจำ และลูกค้าทั่วไป รองลงมาร้อยละ 30 จำหน่ายแบบออนไลน์ อาทิ Line และ Facebook ของเกษตรกร
ในส่วนของการดำเนินงานเกษตรกรกลุ่มส้มโอหอมควนลัง มีการบริหารจัดการแปลงที่มีประสิทธิภาพ เพื่อให้ได้ผลผลิตที่มีคุณภาพ มีการใช้น้ำหมักชีวภาพ ปุ๋ยอินทรีย์ เพื่อเป็นการลดต้นทุน การใช้เชื้อราไตรโคเดอร์มาในการป้องกันโรค แทนการใช้สารเคมี ปัจจุบันเกษตรกรได้รับรองมาตรฐานสินค้าเกษตรปลอดภัย (GAP) จำนวน 25 ราย และที่สำคัญกลุ่มส้มโอ หอมควนลัง มีการดำเนินงานตาม BCG Model ที่มุ่งเน้นการใช้ทรัพยากรธรรมชาติอย่างมีประสิทธิภาพ ลดการสร้างขยะ และรักษาสิ่งแวดล้อม โดยการนำเปลือกส้มโอมาแปรรูปเป็นสเปร์หอมไล่ยุง ซึ่งเป็นการใช้ทรัพยากรอย่างเกิดประโยชน์ ลดปัญหาขยะจากปริมาณของเปลือกส้มโอ และช่วยลดการเผาไหม้เปลือกส้มโอ ลดมลพิษทางอากาศ นอกจากนี้ สมาชิก กลุ่มส้มโอหอมควนลัง ได้มีแนวทางในการพัฒนาผลผลิต อาทิ การเพิ่มปริมาณผลผลิต การบริหารจัดการแมลงศัตรูพืช การขอรับรองมาตรฐาน GAP ของสมาชิกรายอื่น ๆ เพื่อให้ได้ผลผลิตที่มีประสิทธิภาพ ตอบสนองความต้องการของตลาด และผู้บริโภค
ทั้งนี้ การขับเคลื่อนวิสาหกิจชุมชนส้มโอหอมควนลัง ได้รับการสนับสนุนอย่างต่อเนื่องจากเทศบาลเมืองควนลัง ซึ่งเข้ามามีบทบาทสำคัญในการส่งเสริมและผลักดันให้ส้มโอหอมควนลัง ผลไม้ขึ้นชื่อของตำบลกลับมาเป็นที่รู้จักอย่างกว้างขวางอีกครั้ง โดยการสนับสนุนให้เกษตรกรในพื้นที่ขยายการปลูกและพัฒนาคุณภาพผลผลิตอย่างต่อเนื่อง เพื่อรักษาเอกลักษณ์และชื่อเสียงที่มีมาอย่างยาวนานของชุมชน ซึ่งในช่วงปลายปีเทศบาลเมืองควนลังมักจะมีการจัดงานมหกรรม “วันส้มโอหอมควนลังและของดีเมืองควนลัง” เพื่อเป็นเวทีในการแสดงศักยภาพของเกษตรกรในพื้นที่ โดยจะมีการประชาสัมพันธ์ให้ทราบต่อไป อีกทั้งเทศบาลเมืองควนลังมีความมุ่งมั่นที่จะพัฒนาส้มโอหอมควนลังให้มีมาตรฐาน เพื่อสร้างโอกาสทางอาชีพ เสริมรายได้ให้เกษตรกร และสร้างความเข้มแข็งให้กับเศรษฐกิจฐานรากอย่างยั่งยืน ท่านใดที่สนใจข้อมูลสอบถามเพิ่มเติมได้ที่ นายสุทิน สุวรรณมาลา ประธานวิสาหกิจชุมชนส้มโอหอมควนลัง ตำบลควนลัง อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา โทร 08 6746 0323
